Mindfulness
(pol. uważność, pali Sati)
Mindfulness, czyli uważność, to praktyka świadomego zauważania tego, co dzieje się w danej chwili - w ciele, umyśle i otoczeniu - z postawą otwartości, ciekawości i akceptacji. Uważność nie polega na "wyciszaniu" myśli ani dążeniu do idealnego spokoju, lecz na byciu obecnym w tym, co już jest - na pełnym doświadczaniu.
Rdzeniem terminu mindfulness jest pojęcie sati, pochodzące z języka pali, które odnosi się do wielu jakości umysłu oraz może oznaczać między innymi pamiętanie, przytomność lub obecność umysłu. W tradycji buddyjskiej sati odnosi się do jakości świadomości, która pozwala widzieć rzeczy takimi, jakie są, bez zniekształceń i nawykowych reakcji.
Praktyka mindfulness pomaga nam obserwować myśli, emocje oraz doznania z ciała zanim zamienią się w automatyczne reakcje, co daje przestrzeń na bardziej świadome, życzliwe i konstruktywne wybory.
Trzy podstawowe czynności
"W uważności istnieją trzy podstawowe czynności. Możemy wykorzystać je do zdefiniowania tego terminu:
- przypomina nam o tym, co powinniśmy robić;
- widzi rzeczy takimi, jakie są naprawdę;
- widzi głęboką naturę wszystkich zjawisk."
- Henepola Gunaratana, Mindfulness in plain english.
Uważność jest nieoceniającą obserwacją.
Uważność jest bezstronną czujnością.
Uważność jest świadomością chwili obecnej.
Uważność jest świadomością zmian.
Uważność jest uczestniczącą obserwacją.
Uważność widzi rzeczy takimi, jakie są naprawdę.
W kontekście MBSR, warto wspomnieć o siedmiu postawach, które stanowią fundament praktyki mindfulness:
- nieosądzanie (nonjudgment), czyli stawanie się coraz bardziej bezstronnym świadkiem własnego doświadczenia;
- cierpliwość (patience) - pozwalanie, aby doświadczenia ujawniały się we właściwym sobie czasie i tempie;
- umysł początkującego (beginner's mind) - gotowość, by zobaczyć wszystko, jak gdyby zdarzyło się pierwszy raz;
- zaufanie (trust) wobec siebie - we własne intuicje i swój autorytet, pozwolenie sobie na to, by być sobą;
- brak oczekiwania (nonstriving) - wyzbycie się innego celu, niż sama medytacja;
- akceptacja (acceptance) rzeczy takimi, jakie one właściwie są w obecnym momencie, "tu i teraz" (moment-by-moment);
- brak cenzurowania (non censoring) myśli i pozwalanie im, aby przychodziły i odchodziły.
dr Stanisław Radoń, Czy medytacja naprawdę działa?
Dlaczego mindfulness?
Współczesne życie jest pełne rozproszeń - nasze telefony nieustannie wibrują (zresztą są tak zaprogramowane, by niemal cały czas przyciągać naszą uwagę), skrzynki odbiorcze nigdy nie są puste, a lista zadań zdaje się nie mieć końca. Badanie naukowe "A wandering mind is an unhappy mind" (Killingshowrt, Gilbert, 2010), opublikowane w czasopiśmie Science, pokazało, że ludzki umysł spędza większą część czasu każdego dnia na błądzeniu - myśląc o czymś innym, niż to, co robimy w danym momencie. Co ważne, im częściej nasz umysł wędruje, tym niższy jest nasz poziom szczęścia i zadowolenia z życia.
Jedną z naukowo potwierdzonych odpowiedzi na ten problem jest praktyka uważności. Uczy nas ona zauważać, kiedy nasz umysł zaczyna błądzić oraz łagodnie sprowadza do chwili obecnej.
Mindfulness jest praktyką świecką. Każda osoba, bez względu na wyznanie, czy światopogląd, może wynieść z niej coś dla siebie.
Praktyka uważności nie polega na próbie dążenia do jakiegoś idealnego stanu, lecz na pielęgnowaniu głębszego kontaktu z chwilą obecną i bardziej współczującej relacji z samym/samą sobą, co prowadzi do uzdrawiania i większej zdolności do pełnego życia.